"ทำไมบางคนชอบเสียงจาก คาสเซทเทป มากกว่าCD หรือ ชอบ เสียงจาก เทปม้วนเปิด Openreel มากกว่าจากแผ่นเสียงหรือ CD"

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

จำได้ว่าในยุคแรกสุดที่แผ่นและเครื่องเล่น CD ออกสู่ตลาด หลายคนบ่นว่า เสียง CD จัด แข็ง ระคายหู ต้องใช้เวลา3-4 ปีต่อมา กว่าชาวบ้านจะเริ่มยอมรับ และร่วม 15 ปี   กว่าวงการไฮเอนด์จะยอมรับ ให้มันเข้าคอกไฮเอนด์ได้

ในช่วงแรกสุด มีการนำเสนอให้ข้อคิดว่า ถ้าบันทึกCD ลงคาสเซทเทป แล้วเอามาฟัง  เสียงจะน่าฟังขึ้น

ทำไมจึงเป็นอย่างนั้น ?

เราคงทราบอยู่แล้วว่าระบบการบันทึกเทป หัวเทป (หัวเล่น , หัวบันทึก) และสายเทป ล้วนมีปัญหาการอิ่มต้วของเส้นแรงแม่เหล็กที่หัวเทป และที่สายเทป(ที่กลายเป็นแม่เหล็กหลังถูกบันทึกแล้ว ) ยิ่งบันทึกแรงแค่ไหน การอิ่มตัวจะยิ่งมากและฟังออกชัดขึ้น (saturation) การอิ่มตัว จะลดการสวิงของเสียง หรือพูดอีกอย่างคือ จะกดการสวิงดังสุดของเสียง  เรียกว่าcompress เสียงเอาไว้ ทำให้เกิดความเพี้ยนคู่ควบที่ 2 , 4 ,8 แถมออกมาเป็นขโยง ทำให้เสียง อิ่ม อวบ ขี้น การสวิงเฉื่อยลง เสียงเหมือนช้า ผ่อนคลายขึ้นความกังวาลถูกยกประคองให้จางช้าลง ฟังเหมือนความกังวาลมีมากขึัน  มวล เนื้อเสียง มีมากขี้น อวบอิ่มขึ้น ทำให้ฟังรายละเอียดที่หยาบๆได้ชัดเจนขึ้น แต่ เสียงผิว( texture)ไม่ได้ดีขึ้น ความสด โปร่งพริ้ว ประกายระยิบระยับของปลายแหลมไม่มีเท่าที่ควรคือเหมือนขุ่นขึ้น การสวิงลดลง ช้าลง เสียงทุ้มเหมือนมี ปริมาณมากขึ้น ทำให้หลอกหูเหมือนตัวตนดีขึ้น   ความโปร่งทะลุลดลง เหมือนมีม่านหมอกในวง ถ้าดนตรีดังขี้นมาหลายๆชิ้นพร้อมๆกัน จะวุ่นวายสับสน มั่ว และกอดกัน ทรวดทรงชิ้นดนตรี ไม่โฟกัส นิ่ง แต่จะวอกแวก เดี๋ยว ชัด เดี๋ยวฟุ้งบวม

การที่  การสวิงแรงสุดถูกกดให้ตื้อ ทำให้ลดภาระของภาคขยายและลำโพง ไม่ต้องสวิงกำลังขับสูงลิบเฉียบพลัน( Transient peak) จนภาคขยายเครียด เกิดความเพี้ยน โดยเฉพาะที่ปลายแหลม ( ความเพี้ยนแบบTIM หรือ Transient Inter Modulation)เสียงจัด สกปรก แสบ กัดหู
ลำโพงยิ่งแล้วใหญ่ เมื่อเจอกับการสวิงเสียงที่รุนแรงเฉียบพลัน มันจะขยับไม่ทันอาจขยับกระโชกเกินขีด แม้จะไม่พังทันที แต่จะปล่อยความเพี้ยนแถมออกมาทุกรูปแบบ( Transient Distortion , Inter Modulation Distortion, Total Harmonic Distortion)

การที่ระบบเทปเป็นอนาลอก เวลาเล่นกลับ คลื่นความถี่สูงที่เกิดจากระบบดิจิตอล(กรณีเล่นCDตรง)
จะไม่มี และหรือไม่ทำปฏิกิริยากับคลื่นความถี่สูงรบกวนรอบตัวเรา(จากโทร . มือถือ, คอมพ์, หลอดไฟLED, WiFi, รีโมท, LAN,
แอร์/ ตู้เย็น/ เครื่องซักผ้า ระบบ inverter ฯลฯ) ทำให้ฟังแล้วมันสุข สงบ สบายหู(สมอง) กว่า
  ( แต่ถ้าในการเล่น CD เราตระหนักเช่นกัน และมีการแก้ ป้องกัน โดยใช้ ตัวสลายคลื่น Perfect Power RT-1 และ RT-2 ดูทดสอบ ทั้ง 3 ตอนในเวบนี้ ข้อดีของการเล่นเทปที่ถูกกวนจากคลื่นความถี่สูงRF เหล่านี้น้อยกว่าการเล่นCD ก็จะลดลงมาก (เป็น 100%) หรือถ้าเราใช้แอมป์ที่กำลังขับสูงมากสวิงpeak ได้สูงพอ(dynamic head roomสูง)  หรือใช้ลำโพงที่ความไวสูงๆ(92 dB/w/m)
และเปิดไม่ดังมากเกินไป ไม่นั่งฟังห่างมาก ห้องฟังไม่ใหญ่มาก ไม่เร่งเสียงดังลั่น แสบหู ไม่แต่งทุ้ม แหลม จนเกินงาม เอียงลำโพงเข้าหาจุดนั่งฟังมันก็จะทำให้เราไม่ต้องอัดวอลลูมหนัก โอกาสที่ทั้งแอมป์และลำโพง จะต้องทำงานหนักเกินขีด ก็จะน้อยลงมาก เสียงรุนแรง ฉับไว จากระบบCD ก็แทบจะไม่เป็นปัญหาอีกต่อไป ฟังจาก เทป ก็จะไม่ดีกว่า

สุดท้าย พิจารณาจากสเปคแล้ว ระบบเทป ต่อให้เป็นแบบม้วนเปิดopen reel บันทึกที่ความเร็วสูงสุดหรือ จานเสียงปกติ ก็ไม่มีทางเทียบกับระบบCD ที่ช่างบันทึกปัจจุบันรู้แล้วว่าจะจัดไมค์ ปรับเสียงเพื่อการทำCDได้อย่างไรแต่ต้นเลย สปคก็แตกต่างโดยเฉพาะ การตอบสนองความถี่ การสวิงค่อยสุดไปดังสุด(dynamic range), การแยกสเตอริโอ( stereo separation)  , อัตราส่วนสัญญาณต่อเสียงกวน  (S/N)

ข้อคิดข้างต้น ใช้ได้กับทั้งเทปคาสเซท เทปม้วนเปิด Openreel นี่ยังไม่นับ จำนวนอัลบั้มเพลงในรูปของเทปคาสเซทและ Openreel ที่เทียบผงธุลี เมื่อเทียบกับอัลบั้มเพลงCD ที่ปัจจุบันน่าจะไม่ต่ำกว่า 10 ล้านอัลบั้ม คุณจะลงทุนเล่นOpenreel เพื่อฟังเพลงแค่ไม่ถึง 10 อัลบั้มหรือนักเล่นเทป Openreel ที่มือหนัก รวยจริง กล้าจ่าย

ม้วนเทปเพลงมาสเตอร์ 1 ม้วน 1อัลบั้ม 8,000-13,000 บาท ถามจริงๆ มั่นใจ เชื่อใจได้อย่างไร ว่า เป็นมาสเตอร์เทปจากสตูดิโอจริง  พวกกล่อง สติกเกอร์ มันทำปลอมได้หมดแหละ
ยิ่งได้ราคาดีขนาดนี้ ต่อให้เป็นของแท้ ไม่มีค่ายเพลงไหนเขาขายมาสเตอร์# 1  แรกสุดให้ใครหรอก นอกจากก้อปปี้ของ 1หรือเผลอๆ ก้อปปี้จาก # 2,3 โน่น ที่แสบกว่านั้น ก้อปปี้จากCD ดื้อ ๆ นี่แหละ เอามาแต่งเสียงโน่นนี่หน่อย หลอกให้ฟังเหมือนมาจากแม่เทป ให้ฟังน่าตื่นเต้นหน่อย  คุณไม่มีทางรู้หรอก

แฉกันด้วยเหตุด้วยผลทางไฟฟ้า ฟิสิกส์ ขนาดนี้แล้ว ใครยังศรัทธาอยากเล่น คาสเซท, Openreel อีกก็ตามใจ เงินของคุณ

แต่ถ้าใครอยากเล่นเพราะมีเทปบันทึกเก็บไว้เยอะ หรือต้องการ บรรยากาศการเล่น อารมณ์เก่าๆสมัยเด็ก นั่นก็อีกเรื่อง ไม่ว่ากัน